Greece/August 2014
Στο θέμα των διαθηκών, συναντάται ο όρος εκτελεστής διαθήκης.
Έτσι, ο διαθέτης μπορεί να ορίσει στη διαθήκη εκτελεστές ένα ή περισσότερα φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Μπορεί ακόμη να αναθέσει στον εκτελεστή να ορίσει συνεκτελεστές ή διαδόχους του.
Ο διορισμός εκτελεστή είναι άκυρος, αν αυτός τότε που αποδέχεται το λειτούργημα είναι ανίκανος ή έχει περιορισμένη ικανότητα για δικαιοπραξία.
Πότε όμως αρχίζει το λειτούργημα του εκτελεστή της διαθήκης;
Το λειτούργημα του εκτελεστή αρχίζει από την αποδοχή του. Η αποδοχή και αποποίηση γίνονται με δήλωση στο γραμματέα του δικαστηρίου της κληρονομίας, ο οποίος συντάσσει σχετική έκθεση.
Η δήλωση αποδοχής ή αποποίησης είναι άκυρη, αν γίνει πριν από την επαγωγή (απόκτηση) της κληρονομίας ή με αίρεση (δηλαδή υπό τον όρο τέλεσης ή μη τέλεσης μίας συγκεκριμένης πράξης) ή με προθεσμία.
Υστερα από αίτηση οποιουδήποτε έχει συμφέρον, ο πρόεδρος του δικαστηρίου της κληρονομίας ορίζει προθεσμία προκειμένου να υποβάλει ο εκτελεστής τη δήλωση. Αν η προθεσμία περάσει άπρακτη, ο εκτελεστής θεωρείται ότι αποποιήθηκε το λειτούργημα.
Ποιο είναι όμως το έργο του εκτελεστή της διαθήκης;
Έργο του εκτελεστή είναι η εκτέλεση των διατάξεων της διαθήκης. Ο εκτελεστής έχει δικαίωμα να επιχειρήσει κάθε πράξη την οποία ρητά επέτρεψε ο διαθέτης ή είναι απαραίτητη για την εκτέλεση των διατάξεων του. Με τους ίδιους όρους έχει δικαίωμα να διαχειρίζεται την κληρονομία είτε ολόκληρη, είτε κατά ένα μέρος της.
Αν χρειάζεται να εκποιηθούν ακίνητα της κληρονομίας ή δημόσια χρεώγραφα ή μετοχές ή ομολογίες ανωνύμων εταιρειών, ή να συνομολογηθεί δάνειο ή συμβιβασμός, ή αν γίνει δαπάνη που υπερβαίνει τα [διακόσια ενενήντα (290,00) ευρώ και δεν συναινεί σ` αυτό ο κληρονόμος, ο εκτελεστής έχει δικαίωμα να επιχειρεί τις πράξεις αυτές ύστερα από άδεια του δικαστηρίου της κληρονομίας. Το δικαστήριο ακούει προηγουμένως τον κληρονόμο, αν αυτό δεν είναι αδύνατο ή ιδιαίτερα δύσκολο.
Ο διαθέτης μπορεί με ρητή δήλωση στη διαθήκη να απαλλάξει τον εκτελεστή από τους προαναφερθέντες περιορισμούς.
Στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων του ο εκτελεστής ευθύνεται απέναντι στον κληρονόμο για κάθε ζημία της κληρονομίας από πταίσμα του. Σε περίπτωση διαχείρισης (όταν δηλαδή προβλέπεται δικαίωμα διαχείρισης της κληρονομιαίας περιουσίας από τον εκτελεστή) αυτός έχει υποχρέωση και να λογοδοτήσει έναντι του κληρονόμου.
Περισσότεροι εκτελεστές ευθύνονται ο καθένας ξεχωριστά για το δικό του πταίσμα έναντι του κληρονόμου.
Περισσότεροι εκτελεστές ενεργούν όλοι μαζί και αν λείψει ένας απ`αυτούς, ενεργούν οι άλλοι μόνοι τους. Σε περίπτωση διαφωνίας αποφασίζει η πλειοψηφία και σε ισοψηφία κρίνει ελεύθερα το δικαστήριο.Ο διαθέτης μπορεί να ορίσει διαφορετικά.
Ο εκτελεστής της διαθήκης ασκεί τις αξιώσεις της κληρονομίας και ενάγεται για τις αξιώσεις κατά της κληρονομίας ΜΟΝΟ εφόσον έχει τη διαχείριση της κληρονομίας ή των σχετικών αξιώσεων.
Οι αξιώσεις κατά της κληρονομίας ασκούνται κατά του κληρονόμου. Ο εκτελεστής έχει δικαίωμα να παρέμβει στη σχετική δίκη.
Ο εκτελεστής μπορεί, εφόσον ο διαθέτης δεν διέταξε διαφορετικά να ζητήσει να του ορίσει το δικαστήριο της κληρονομίας ανάλογη αμοιβή.
Πότε παύει το λειτούργημα του εκτελεστή της διαθήκης
Το λειτούργημα του εκτελεστή παύει αν ο κληρονόμος παρέχει επαρκή εγγύηση, κατά την κρίση του δικαστηρίου, ότι θα εκτελέσει τις διατάξεις της διαθήκης, για τις οποίες ορίστηκε ο εκτελεστής.
Το λειτούργημα του εκτελεστή παύει με το θάνατο ή την επερχόμενη πλήρη ή περιορισμένη ανικανότητα του για δικαιοπραξία.
Παραίτηση του εκτελεστή της διαθήκης
Ο εκτελεστής μπορεί να παραιτηθεί οποτεδήποτε, με δήλωση στο γραμματέα του δικαστηρίου της κληρονομίας, ο οποίος συντάσσει σχετική έκθεση. Η παραίτηση γνωστοποιείται στον κληρονόμο.
Για σπουδαίους λόγους και ιδίως για βαριά παράβαση των καθηκόντων του ή ανικανότητα για διαχείριση, το δικαστήριο μπορεί ύστερα από αίτηση όσων έχουν συμφέρον, να πάψει τον εκτελεστή αφού προηγουμένως τον ακούσει, αν αυτό δεν είναι αδύνατο ή ιδιαίτερα δύσκολο.
Ενδεικτικά αναφέρουμε και ορισμένα στοιχεία που προκύπτουν από τη νομολογία (αποφάσεις) των δικαστηρίων:
• Δεν νομιμοποιείται o εκτελεστής διαθήκης σε δίκες με αντικείμενο την αμφισβήτηση κληρονομικού δικαιώματος. Νομιμοποιείται όμως σε δίκες με αντικείμενο τη διαχειριστική του εξουσία. (απόφαση 109/2010 Αρείου Πάγου).
• Σχετικά με τη Διοίκηση και διαχείριση της κληρονομιαίας περιουσίας ανηλίκου, αυτή μπορεί να ανατίθεται από το διαθέτη, κατ΄ αποκλεισμό του γονέα του ανηλίκου, σε τρίτο πρόσωπο ή όργανο που θα ασκεί με αμοιβή τα καθήκοντα του διοικητή και διαχειριστή της κληρονομίας και ταυτόχρονα να διορίζεται και εκτελεστής της διαθήκης, του οποίου τα καθήκοντα είναι διαφορετικά, οπότε οφείλεται ξεχωριστή αμοιβή για τις επιχειρούμενες πράξεις εκτέλεσης.(Απόφαση 1545/2004 Αρείου Πάγου).
• Σε περίπτωση που ο εκτελεστής είναι δικηγόρος δεν μπορεί να ζητήσει από τον κληρονόμο, για την εκτέλεση των διατάξεων της διαθήκης, αμοιβή σύμφωνα με τον Κώδικα περί Δικηγόρων. Μπορεί να ζητήσει για δίκες που διεξήγαγε κατ` εντολήν του κληρονόμου (Απόφαση 225/1993 Αρείου Πάγου).
• Άκυρος ο διορισμός εκτελεστή με αποκλειστικό σκοπό τη διαχείριση της κληρονομίας. Ερευνητέο στην περίπτωση αυτή εάν ο διαθέτης σκοπούσε σε εγκατάσταση υπό τρόπο (όρο) ή σε κληροδοσία διαχειρίσεως (απόφαση 871/1982 Αρείου Πάγου).
Chryssa Tsiotsi
www.eurofast.eu
Source: http://www.news.gr